Cùng với thế giới ngày nay, phong cách làm việc tại Nhật Bản có phần thoải mái hơn trước. Đây là kết quả của việc thiếu hụt nhân lực trình độ cao do sự già hoá dân số, khiến cho thị trường lao động tại Nhật Bản mất ổn định.

Chỉ vài năm trước đây, người nước ngoài khi đến làm việc tại Nhật thường dễ dàng tìm được những công việc có mức lương tốt, phù hợp với trình độ, bằng cấp và kinh nghiệm. Đối với rất nhiều người, việc chuyển đến làm việc tại Nhật là 1 bước đi đúng đắn trong sự nghiệp, đem đến cho họ 1 cuộc sống thoải mái, cũng như sự tự do trong việc theo đuổi các hoạt động văn hoá, du lịch khác.

Gần đây, nhu cầu tuyển dụng nguồn nhân lực này gần như bão hoà, nhưng không hẳn là không còn. Vẫn còn rất nhiều cơ hội làm việc cho người nước ngoài tại Nhật Bản. Trong bài viết này, tôi muốn điểm qua 1 số lựa chọn cho những ứng viên nói tiếng Anh.

Công việc văn phòng

Dạy tiếng Anh tại các cơ sở tư nhân

20 năm trước, dạy tiếng Anh thường là công việc được trả lương cao nhất tại Nhật, đặt biệt là tại các thành phố lớn. Tuy nhiên, sự suy thoái trong khối tư nhân khiến cho nhiều nơi phải cắt giảm kinh doanh, nhiều trường học phải đóng cửa, và 1 số công ty có tiếng bị phá sản. Cơ hội tuyển dụng nhân lực dạy tiếng Anh không phải hoàn toàn khép lại, tuy nhiên mức lương trả cho những nhân lực này đã bị giảm đáng kể, thời gian làm ngoài giờ nhiều hơn, chất lượng của các trường cũng giảm sút, từ đó việc thu hút giáo viên dạy tiếng Anh có chất lượng kém đi so với trước đây.

Hiện nay 1 số trường tư cũng vẫn tuyển giáo viên từ nước ngoài. Điều này đem lại 1 số lợi ích nhất định khi ứng viên có thể biết trước được mức luơng, điều kiện làm việc, các đãi ngộ (thậm chí cả hỗ trợ nhà ở) sẽ ra sao trước khi ứng viên quyết định đến Nhật.

Các trường đại học tại Nhật Bản có thể công bố hoặc không, nhưng thường thì họ sẽ yêu cầu các ứng viên ứng tuyển vào vị trí giảng dạy tiếng Anh phải có bằng Thạc sỹ. Với những ứng viên có bằng tiến sỹ ngôn ngữ, nhiều khả năng sẽ được đề nghị các mức lương cao, thời gian làm việc ngắn cùng với nhiều các đãi ngộ khác. Tuy nhiên, có 1 số điểm cần lưu ý khiến nhiều ứng viên coi đó là trở ngại trong khi lựa chọn công việc giảng dạy tiếng Anh tại Nhật như lớp học rộng, học sinh không tích cực trong giờ học.

Chương trình trao đổi và giảng dạy

Trong khối công lập, chương trình trao đổi và giảng dạy là 1 chương trình của chính phủ nhằm thúc đẩy tính quốc tế trong giảng dạy và học tập tiếng Anh. Chương trình chiêu mộ những ứng viên đã tốt nghiệp đại học, phần lớn từ Nam Phi, vào những cơ quan giáo dục tại địa phương. Khoảng 90% những ứng viên được tuyển dụng sẽ làm trợ giảng, giảng dạy tiếng Anh ở các trường tiểu học và trung học.

Chương trình là 1 hướng đi được ưu thích đối với những bạn trẻ mới tốt nghiệp ra trường, để trải nghiệm văn hoá, lối sống cũng như có thêm kinh nghiệm ghi vào CV/Resumes của bản thân. Không sai khi nói rằng đây là 1 cách khá thú vị để giết thời gian sau khi tốt nghiệp. Tuy nhiên, việc đa số những giáo viên trợ giảng này thiếu các bằng cấp về giảng dạy ngôn ngữ, khiến nhiều người cho rằng sẽ làm cho nền giáo dục bắt buộc học sinh học tiếng Anh tại Nhật đã và đang tồn tại nhiều bất cập trở nên tồi tệ hơn. Hơn thế nữa, mức lương và đãi ngộ dành cho những người tham gia vào chương trình cũng không thực sự tốt, dẫn đến việc các ứng viên tham gia không có đủ động lực để tiếp tục theo đuổi con đường giảng dạy.

Rõ ràng 1 điều rằng, công việc giảng dạy tiếng Anh tại Nhật đem lại nguồn thu nhật ổn định cho công dân nước ngoài trong nhiều năm, nhưng 1 số trong số họ cảm thấy rằng cần phải tiến xa hơn thế nữa, 1 số trở về quê hương, tìm kiếm cơ hội ở những đất nước khác, trong khi số còn lại quyết tâm ở lại và tìm cơ hội chuyển việc tại Nhật.

Các công ty nước ngoài

Đúng như bạn nghĩ, có rất nhiều công ty nước ngoài đang hoạt động tại Nhật tuyển dụng nhân viên nói tiếng Anh, thông qua các kỳ tuyển dụng bất thường hoặc thường kỳ . Đối với những ứng viên có chuyên môn đang tìm kiếm cơ hội việc làm tại đây, những vị trí tốt nhất thường được đề nghị thông qua tuyển dụng nước ngoài, hoặc được luân chuyển nội bộ trong công ty họ đang làm việc. 1 lợi thế của lựa chọn này là bạn có thể biết trước được mức lương, điều kiện làm việc và những đãi ngộ dành cho mình.

Như đã nói ở đầu, thị trường lao động tại Nhật rất linh hoạt, có rất nhiều cơ hội thay đổi liên tục theo từng tháng ngay chính tại đất nước của bạn. Tuy nhiên 1 trong những nguồn tìm kiếm việc làm dồi dào nhất bên ngoài Nhật Bản là từ báo Japan Times, nhiều vị trí tuyển dụng tại nhiều lĩnh vực khác nhau như Sales, Banking, IT hay giảng dạy tiếng Anh được đăng tải thường xuyên vào ấn bản thứ 2 hàng tuần. Nhưng xin lưu ý rằng, kể cả những công việc tuyển dụng người nước ngoài cũng có thể bị yêu cầu kỹ năng tiếng Nhật.

Hãy học tiếng Nhật!

Phải nói rằng có rất nhiều cơ hội việc làm dành cho người nói tiếng Anh tại Nhật, nhưng tầm quan trọng của việc là người bản ngữ nói tiếng Anh trở nên ít quan trọng hơn trước đây. Thực tế là, bạn sẽ còn có nhiều cơ hội được tuyển dụng hơn nữa khi có 1 kỹ năng tiếng Nhật tốt trong tay, cho dù đó là công việc trong văn phòng hay ngân hàng, xây dựng hay báo chí. Các cơ hội việc làm có đãi ngộ và lương bổng tốt thường nhiều hơn cho những ứng viên có thể giao tiếp bằng tiếng Nhật trong môi trường làm việc.

Các công ty Nhật Bản

Những ứng viên có tay nghề với khả năng tiếng Nhật tốt thường lọt vào mắt của các công ty Nhật Bản có quy mô vừa và nhỏ. Thực tế là, với lý do hệ thống giáo dục hiện nay của Nhật, những công ty này phàn nàn rằng rất khó để tìm được những ứng viên người Nhật có vốn tiếng Anh và kỹ năng cá nhân tốt, điều này 1 lần nữa đặt gánh nặng lên nền kinh tế đang thiếu ổn định hiện nay.

Trong quá trình tìm hướng đi mới cho sự nghiệp, những người nước ngoài mà có thể đáp ứng đầy đủ các yêu cầu làm việc tại Nhật, chấp nhận làm việc với mức lương thấp, thời lượng cao sẽ được chào đón để bổ sung vào lực lượng lao động. Bên cạnh đó, với những người nước ngoài lựa chọn về nước, tôi không dám chắc về sự nghiệp của họ trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu đang suy thoái, các quốc gia liên tiếp thực hiện các biện pháp thắt lưng buộc bụng hiện nay. Do vậy, nhiều những người nước ngoài trong đó có những người trước đây từng làm công việc giảng dạy tiếng Anh, bằng nhiều lý do cá nhân, đã lựa chọn ở lại Nhật và làm những công việc văn phòng.

Ngày nay, nhiều công ty Nhật nổi tiếng có xu hướng tuyển dụng những chuyên gia có chuyên môn người nước ngoài, không chỉ là vào những vị trí công việc văn phòng mà còn vào các tập đoàn về tự động hoá, công nghiệp nặng. Các công ty này lựa chọn phương án không đưa công việc ra nước ngoài, khiến cho nhu cầu tuyển dụng các kỹ sư có tay nghề cao tăng cao tại Nhật Bản. Các ngành xây dựng cũng đang có xu hướng tuyển dụng rất nhiều vị trí từ nhân lực lành nghề đến lao động phổ thông từ nhiều quốc gia khác nhau. Tuy nhiên, phải nói rằng chỉ 1 số ít lao động nước ngoài có thể có được công việc ổn định nếu không biết tiếng Nhật.

Các cơ quan tuyển dụng

Sau khi thị trường lao động dành cho người nước ngoài nói tiếng Anh không trở nên không còn sốt như trước đây, những người nước ngoài làm công việc giảng dạy bắt đầu chuyển sang các vị trí như chuyên viên tư vấn tuyển dụng, cung cấp thông tin về các công ty trong cũng như bên ngoài Nhật Bản cho những chuyên gia nước ngoài khác. Những chuyên viên làm công việc này còn được gọi với cái tên “Headhunters” (Những kẻ săn đầu người). Họ có thể kiếm được kha khá trong những năm thuận lợi, tuy nhiên không phải ai cũng phù hợp để làm được công việc này. Có lẽ nó phù hợp hơn với những người đang sống tại Nhật, đang cần hay buộc phải thay đổi công việc. Công việc là 1 chuyên viên tuyển dụng có bền vững hay không còn chưa rõ ràng, tuy nhiên, đây cũng là 1 hướng đi khác cho những ai muốn chuyển việc.

Ngành công nghiệp dịch vụ

Trong khi có rất nhiều người Nhật bị buộc thôi việc, tiếp sau đó là những khoảng thời gian không có việc làm, hoặc chật vật để tìm được 1 công việc mới, nhiều người nước ngoài đến Nhật hoàn toàn không có kỹ năng hay bằng cấp gì trong tay. Với những người có khả năng nói được kính ngữ (keigo, tiếng Nhật theo chuẩn trang trọng), thì ngày càng nhiều các công việc trong ngành dịch vụ như Nhà hàng, quán ăn nhanh, khu nghỉ dưỡng trượt tuyết, vân vân đang cần tuyển dụng thời vụ hoặc ngắn hạn. Tuy nhiên, vì lý do có nhiều rào cản trong xuất nhập cảnh, những công việc này chỉ phù hợp với những người có visa kết hôn.

Lời kết

Theo suy nghĩ của cá nhân tôi, làm việc tại Nhật Bản thật sự là một trải nghiệm thu được rất nhiều điều quý báu, kể cả cho sự nghiệp hay cá nhân bản thân. Tuy nhiên đôi lúc bạn có thể cảm thấy mông lung, thất vọng, đặc biệt với những ai không có động lực, mục tiêu rõ ràng. Hãy luôn nhớ rằng, người Nhật, bản thân họ cũng chịu ảnh hưởng của việc làm việc trong thời gian dài, với mức lương thấp, thậm chí đôi lúc bị lợi dụng bởi người sử dụng lao động. Có điều là họ đã quen với việc đó vì đơn giản họ được sinh ra và giáo dục trong 1 hệ thống từ bé. Vì lý do này, với những người được sinh ra và giáo dục trong môi trường đầu tư vào cá nhân, văn hoá và lối sống, có xu hướng thành công hơn khi sống và làm việc tại đây.

Trừ khi bạn là người có thể tự tạo cho mình lối đi riêng; hoặc không, hãy đón nhận tất cả những cơ hội công việc có thể, tự mở rộng khả năng của bản thân bằng cách học tiếng Nhật, sử dụng nó để giành những cơ hội làm việc lâu dài ổn định hơn.

By Bill Ambler

Sinh ra tại Nottingham Anh, sống ở Nhật Bản trong hơn 25 năm.

Cô học chuyên ngành nghệ thuật tại Đại học Middlesex – London.

Nghệ thuật, tâm lý, công nghiệp, giáo dục cũng là thế mạnh của người phụ nữ này.

Trong những năm gần đây, cô viết nhiều bài viết bằng tiếng Anh về các thắng cảnh, văn hóa, ẩm thực, con người Nhật Bản.