“Nhập gia tùy tục”, câu tục ngữ này là hành trang vô cùng cần thiết nếu bạn quyết định đến sinh sống và làm việc tại Nhật Bản. Trừ trường hợp bạn tự doanh hoặc làm freelancer, một khi bạn vào làm một công ty Nhật thì điều đầu tiên bạn cần thực hiện đó là tiếp thu văn hóa công ty và tuyệt đối tuân theo, bởi lẽ người Nhật cực kì xem trọng các quy tắc ứng xử trong công ty – vốn một mô hình tiêu biểu của xã hội Nhật quy củ và chuẩn mực.

Bên cạnh những cách cư xử và làm việc hằng ngày, những sự kiện nội bộ của công ty cũng là dịp mà văn hóa doanh nghiệp thể hiện rõ. Những sự kiện này có một số điểm khác biệt với các công ty Việt Nam mà bạn nên lưu ý, để hòa mình một cách vui vẻ mà vẫn trong khuôn khổ cho phép. Hãy cùng Talent Hub điểm qua một số sự kiện chính trong nội bộ công ty nhé!

Du lịch công ty (社員旅行 – shain ryoko):

Đây là một sự kiện lớn đối với các công ty, đặc biệt là các tập đoàn lớn,, thường là các chuyến đi đến các khu resort cao cấp, các lữ quán lớn với suối nước nóng tự nhiên, thậm chí là các chuyến đi trong ngày đến khu công viên giải trí như Disneyland. Mục đích chính của các công ty Nhật Bản cho phép nhân viên đi du lịch là để thư giãn và nghỉ dưỡng, trong khi đó các công ty Việt Nam thường có thêm yếu tố teambuilding (trò chơi đồng đội), nhằm tăng tính đoàn kết giữa các nhân viên hoặc các phòng ban. Bởi vậy các bạn kỹ sư đừng thắc mắc vì sao đi du lịch với công ty Nhật mà toàn thấy ăn-ngủ-nghỉ nhé! Vì thật sự là chỉ có nhiêu đó thôi chứ không có các hoạt động như chuẩn bị biểu diễn ca nhạc, đặt áo nhóm hay trò chơi vận động “chà đạp” nhau đâu!

Dù vậy, trong một cuộc khảo sát được thực hiện bởi Viện Khoa học và Công nghệ Công nghiệp Tiên tiến Quốc gia, chỉ có khoảng 46% các công ty thực hiện các chuyến du lịch công ty. Vì sao? Có một thực tế là hơn một nửa người đi làm tại Nhật không muốn tham gia những chuyến đi chơi chung như thế này. Lý do có nhiều, nhưng nổi trội nhất là vì họ cảm thấy không thể thoải mái với đồng nghiệp, nhất là cấp trên khi đi du lịch cùng nhau. Ngoài ra du lịch công ty thường được tổ chức vào ngày lễ hoặc ngày cuối tuần, “ăn gian” mất  thời gian nghỉ ngơi cá nhân của nhân viên. Thêm vào đó, không phải tất cả nhưng có một số công ty tận dụng hoạt động du lịch này để đưa ra đánh giá năng lực đối với các nhân viên mới. Cách này kỳ lạ thật @@

Tiệc đầu năm và tiệc cuối năm (新年会, shinenkai & 忘年会, bonenkai):

Tiệc đầu năm cũng như tiệc cuối năm của công ty Nhật thường sẽ được tổ chức tại sảnh khách sạn hoặc hội trường lớn, có tính chất khá trang trọng. Việt Nam chúng ta cũng tương tự về địa điểm tổ chức, nhưng có một số nét khác, ví dụ như tiệc cuối năm ở Nhật không phải để các chị em phụ nữ mặc đẹp, xúng xính váy áo như ở Việt Nam, bạn nên mặc semi-formal (lịch sự nhưng không cần “công sở” quá mức). Đặc biệt, tiệc đầu năm cuối năm ở Nhật không phải là một tiệc ăn uống đơn thuần mà trọng tâm là những bài phát biểu (hơi dài) về kết quả hoặc phương hướng kinh doanh, về cách thức làm việc và cải thiện năng suất lẫn nâng cao năng lực của các nhân viên. Sẽ không có phần trao giải cho các cá nhân hay phòng ban xuất sắc trong công việc, vì hoạt động này có một sự kiện riêng dành cho nó (gọi là 表彰式, hyōshō-shiki).

Cũng trong những bữa tiệc quan trọng như thế này, bạn phải khéo léo giới thiệu bản thân mình bằng cách chủ động thay đổi chỗ ngồi của mình hoặc đi sang các bàn khác để có thể nói chuyện với nhiều người hơn. Điều này cũng là một trong những áp lực đối với nhân viên mới, mong muốn được tiền bối và cấp trên đánh giá tốt. Vì vậy có nhiều người bị stress trước và sau những bữa tiệc đầu năm/ cuối năm.

Hoạt động giải trí trong bữa tiệc khá hiếm hoi, thường là trò chơi bingo (hay còn gọi là “lô tô”) với những giải thưởng nho nhỏ, chủ yếu nhằm tạo không khí. Ở Việt Nam cũng có tổ chức các trò chơi, nhưng cái chính là sẽ còn có các tiết mục văn nghệ “cây nhà lá vườn” hoặc tập đoàn lớn thì sẽ mời ca sĩ nổi tiếng đến hát góp vui.

Hoạt động ngoài trời:

Công ty Nhật cũng có nhiều hoạt động ngoài trời, mà trong đó tiêu biểu nhất là cùng ngắm hoa anh đào (お花見, ohanami) vào mùa xuân và tiệc nướng (バーベキュー, bābekyū) vào mùa hè. Ohanami tất nhiên là được tổ chức ở công viên có hoa anh đào, còn tiệc babekyu thì ở công viên cho phép làm babekyu. Hiếm khi nào nhân viên các công ty Nhật rủ nhau về nhà của mình hoặc đến nhà sếp để mở tiệc babekyu như ở Việt Nam chúng ta hay làm. Lý do có lẽ là vì người Nhật rất coi trọng sự riêng tư cá nhân, và nhà ở Nhật thường rất nhỏ, không có nhiều sân vườn đủ để làm việc babekyu.

Đây cũng lại là một dịp để các nhân viên mới gây ấn tượng với cấp trên của mình. Sự xông xáo trong việc chuẩn bị thức ăn, đồ uống, hỗ trợ mang lều bạt hay giữ vai trò nướng thịt sẽ được đánh giá rất cao. Với các anh chị kỹ sư đã có gia đình, đây là dịp tốt để đưa cả nhà đến chơi và cũng là “ra mắt” các đồng nghiệp trong công ty. Nhờ có trẻ con mà sự kiện này thoải mái hơn rất nhiều. Nhưng các bạn còn độc thân cần lưu ý là không nên đưa bạn bè hay người yêu đi cùng, vì dù gì nó vẫn là một sự kiện nội bộ công ty (người trong gia đình là ngoại lệ duy nhất).

Kết:

Các bạn đang sinh sống và làm việc tại Nhật Bản hẳn sẽ không ít lần bị sốc văn hóa công ty Nhật, mà rất nhiều những cú sốc đó rơi vào những sự kiện trong công ty. Cũng giống như Việt Nam, các doanh nghiệp ở Nhật Bản dù có quy mô lớn nhỏ thế nào hoặc kinh doanh ngành nghề gì cũng đều có rất nhiều sự kiện nội bộ mà bạn sẽ được trải nghiệm. Hi vọng bài viết này có thể giúp các kỹ sư nắm được những khác biệt cơ bản và không bị kêu là “hai lúa” khi tham dự các sự kiện cùng đồng nghiệp nhé.