Cách đây vài năm, báo chí trong nước Nhật Bản và thế giới liên tục đưa tin về một cô gái trẻ người Nhật đã tự sát sau khi làm việc ngoài giờ liên tục trong nhiều tháng, tại một tập đoàn quảng cáo lớn. Sự việc này chỉ là một hồi chuông nữa được gióng lên, cảnh tỉnh nước Nhật về vấn nạn làm việc quá sức của người Nhật. Hiện nay, số lượng người nước ngoài sinh sống và làm việc tại Nhật tăng cao, đã phần nào thay đổi môi trường làm việc của các công ty Nhật Bản theo hướng tích cực hơn. Nhưng thay đổi như thế nào? Bạn hãy cùng Talent Hub tìm hiểu nhé.
Những số liệu dưới đây dựa trên báo cáo mới nhất của Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (The Organisation for Economic Co-operation and Development, gọi tắt là OECD). Báo cáo này vừa được công bố vào ngày 26/06/2019, tổng hợp số liệu của năm 2018.
Contents
Xếp hạng giờ làm việc của các quốc gia lớn phát triển trên thế giới.
Xếp hạng này tính theo thời gian làm việc của nhân viên được quy định trên phương diện pháp luật hoặc nội quy công ty. Luật hoặc công ty quy định tất cả nhân viên làm việc trung bình từ 6.5 đến 8 giờ mỗi ngày, tùy theo quốc gia. Nhưng vì ở mỗi nước có số ngày nghỉ lễ năm khác nhau, cũng như quy định số ngày nghỉ có phép khác nhau nên đã dẫn đến sự chênh lệch lớn như dưới đây.
Theo kết quả trên, thứ hạng đầu tiên là 2.148 giờ ở Mexico, thứ hai là 2.121 giờ ở Costa Rica, thứ ba là 2.005 giờ ở Hàn Quốc, v.v. Bạn là Nhật Bản đứng thứ 22 trong 1.680 giờ, không phải là một vị trí đáng chú ý
Hoa Kỳ đứng thứ 11 với 1.786 giờ, Ý đứng thứ 16 với 1.723 giờ và thật bất ngờ là các quốc gia này làm việc nhiều hơn Nhật Bản. Canada, Tây Ban Nha và Vương quốc Anh đã từng có thời gian làm việc tương đương nhau (khoảng 1.700 giờ) vào năm 2016, nhưng đến hiện tại nước Anh giảm thiểu số giờ làm việc của mình một cách đáng kể, chỉ còn 1.538, đúng thứ 28 trên 34 quốc gia được điều tra.
Có vẻ như, ấn tượng về Nhật Bản là một đất nước làm việc quá sức chỉ còn tồn tại trong quá khứ. Thời gian làm việc bớt khắc nghiệt hơn đã tạo nên một môi trường làm việc thân thiện và phù hợp với quốc tế hơn? Nhưng có thật như vậy không? Chúng ta hãy thử xem xét ở những góc độ khác nhé.
Tỷ lệ lao động làm việc bán thời gian trong cơ cấu lao động mỗi quốc gia
Để có một góc nhìn toàn cảnh hơn, OECD cũng xem xét tới số lượng lao động bán thời gian, và thật bất ngờ, Nhật Bản đứng thứ 5 vào năm 2018, duy trì thứ hạng cao như năm 2016. Vì số liệu 2018 chưa thể truy cập miễn phí nên Talent Hub sẽ lấy phân tích số liệu năm 2016, như dưới đây:
Số lượng nhân viên bán thời gian chiếm 22,8% tại Nhật Bản, khá là cao. Tỷ lệ phụ nữ trong cơ cấu lao động bán thời gian cũng rất cao, 69,8% và xếp thứ 8 vào năm 2016. Tuy nhiên OECD điều tra được rằng thời gian ngủ của người Nhật là ít nhất thế giới, trong độ tuổi từ 15 đến 64 tuổi trung bình họ chỉ ngủ khoảng 7 giờ 22 phút, trong khi trung bình của thế giới là 8 giờ 25 phút. Và số giờ nữ giới Nhật Bản ngủ thậm chí còn ít hơn nam giới đến 17%, có thể thấy rằng phụ nữ Nhật tham gia đáng kể vào lực lượng lao động bán thời gian nhưng lại bị mất cân bằng về giấc ngủ.
Tuy nhiên, chính nhờ số lượng lao động bán thời gian cao, tăng gấp đôi trong vòng 10 năm qua mà thời gian làm việc toàn thời gian của nhân viên công ty Nhật Bản được giảm xuống phần nào. Nhưng số giờ làm việc thật sự của mỗi nhân viên có đúng là đã giảm? Nhất là áp lực công việc và trách nhiệm đối với nam giới có được giải tỏa phần nào?
Thời gian làm việc trung bình hằng ngày trên thực tế của nam giới
Báo cáo năm 2018 của OECD có nhắc đến nam giới Nhật Bản vẫn dẫn đầu thế giới về thời gian làm việc hằng ngày, nhưng số liệu chi tiết vẫn chưa được công bố, nên Talent Hub sẽ bàn đến số liệu 2016.
Thời gian làm việc thực tế hằng ngày của nam giới Nhật Bản cao một cách đáng báo động, và vẫn dẫn đầu trên thế giới. Nam giới trong độ tuổi 15 đến 64 tuổi làm việc trung bình 375 phút mỗi ngày, số liệu bao gồm các ngày nghỉ cuối tuần và ngày lễ trong năm. Nhật Bản vượt xa các quốc gia khác có thời gian làm việc trung bình là 259 phút. Làm việc nhiều hơn 2 giờ mỗi ngày, có vẻ “thói quen” làm thêm ngoài giờ của người Nhật chưa bao giờ được xóa bỏ!
Thiết lập giới hạn làm thêm ngoài giờ
Một trong những biện pháp được tiến hành để cải thiện môi trường làm việc và giúp cân bằng cuộc sống của nhân viên ở Nhật Bản đó là quy định giới hạn giờ làm thêm. Pháp luật Nhật Bản không quy định rõ con số cụ thể, nhưng luôn yêu cầu các doanh nghiệp Nhật Bản phải giảm giới hạn thời gian làm thêm hết mức có thể.
Theo đó, một khảo sát đã được báo Asahi tiến hành và được công bố vào ngày 28/06/2019, cho thấy giới hạn làm thêm tại các tập đoàn lớn đã được giảm 30%. Cụ thể, Kubota đã sửa đổi từ “trong vòng 750 giờ” có hiệu lực từ tháng 12 năm ngoái thành “trong vòng 720 giờ” trong năm tài chính mới bắt đầu vào tháng 04/2019, KDDI đã cắt giảm từ “720 giờ” xuống còn “540 giờ”. NGK cũng cho biết, “70 giờ một tháng, 300 giờ trong 6 tháng”. Các tập đoàn lớn như Hitachi và Yahoo cũng quy định cụ thể số giờ làm thêm được trả lương trong Thỏa ước lao động.
Hi vọng những động thái trên và những kế hoạch sắp tới của Nhật Bản có thể giải quyết thực trạng đáng buồn- làm việc đến kiệt sức của nước Nhật.
